Szprotawa: klejnot lubuskiego południa

Tego szukamy w Szprotawie

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Szprotawa, praca Szprotawa, pogoda Szprotawa, LO Szprotawa, SP1 Szprotawa, UM Szprotawa.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Szprotawie, tutaj możesz przeczytać kilka słów o jej historii.

Fakty Twoje Miasto Szprotawa

Pierwsza historyczna wzmianka o terenie dzisiejszej Szprotawy, pierwotnie znanego jako gród Ilua – Iława, pochodzi z Kroniki Biskupa Niemieckiego Thietmara. Thietmar towarzyszył cesarzowi niemieckiemu Ottonowi III w pielgrzymce do grobu św. Wojciecha w Gnieźnie, a tam cesarz spotkał się z Bolesławem Chrobrym w roku 1000. Od tego czasu teren podgrodzia Iławy zaczął rozwijać się intensywnie.

Jednak upadek grodu za czasów Bolesława Krzywoustego przyczynił się do tego, że osada nie stała się zalążkiem przyszłego miasta. Szprotawa otrzymała prawa miejskie dzięki Konradowi I, księciu głogowskiemu, wnukowi Henryka I Brodatego. Dokument lokacyjny miasta nie przetrwał, ale inne źródła wskazują rok 1260 jako najbardziej prawdopodobną datę nadania praw miejskich.

Miasto zostało założone na wzór Żagania, co potwierdza zapis w dokumencie dla wójta szprotawskiego z 1289 r., gdzie wymienia się prawa podobne do tych, które posiadał wójt żagański. Już w roku 1304 Konrad II, syn Konrada I, potwierdził wszystkie dotychczasowe prawa i przywileje miasta, w tym istnienie rady miejskiej.

W 1304 r. Szprotawa otrzymała także prawo do składu soli oraz przywilej korzystania z własnej miary i wagi. Prawo składu pozwoliło miastu utworzyć swoją komorę celną, co przyczyniło się do wzrostu zysków i szybkiego rozwoju miasta.

W ramach reformy monetarnej księstwa wprowadzonej przez Henryka III Szprotawa uzyskała prawa mennicze. Kwartniki bito w Szprotawie i przez długi czas były obiegową monetą na Śląsku, co dodatkowo przyczyniło się do bogacenia miasta.

Największym posiadaczem dóbr w Szprotawie był klasztor magdalenek, sprowadzony do miasta w 1314 r. dzięki księżnej Mechtyldzie, córce margrabiego brandenburskiego Hermana Długiego i żonie księcia głogowskiego Henryka IV Wiernego. Niemniej jednak, stosunki między klasztorem a miastem nie zawsze układały się dobrze, prowadząc do wielu sporów i konfliktów, często z miastem ustępującym zakonnicom pod groźbą klątwy biskupiej.

Przełom XV i XVI wieku to okres pełen niepokoju na ziemi śląskiej, która często zmieniała przynależność polityczną i ostatecznie znalazła się pod panowaniem austriackich Habsburgów. W 1537 r. Ferdynand I oddał Szprotawę w zastaw Fabianowi von Schönaich w zamian za pożyczone od niego pieniądze. Schönaich był jednym z najpotężniejszych feudałów na Śląsku i Łużycach, niechętnym do dzielenia władzy z radą miejską, co prowadziło do licznych konfliktów. Dopiero na początku XVII wieku, bratanek Fabiana, Jerzy von Schönaich, zrezygnował z praw własności na rzecz miasta, co przywróciło Szprotawie status miasta królewskiego, pozwalając mu na delegowanie swoich przedstawicieli na krajowe sejmy stanowe.

W okresie reformacji, nauki Marcina Lutra szybko dotarły do Szprotawy i spotkały się tu z przychylnym przyjęciem. Jednak w czasie brutalnej wojny między katolikami a protestantami w Europie, miasto znalazło się pod panowaniem katolickiego cesarskiego generała, księcia frynlandzkiego i żagańskiego, Albrechta von Wallensteina. W 1621 r.cesarskie wojska zajęły miasto, co spowodowało duże koszty i obciążenia dla mieszczan i okolicznych włościan.

W okresie zimy 1627 r. miasto doświadczyło brutalnych skutków wojny, gdy oddziały Marcina Huerty, Hiszpana w cesarskiej służbie, dokonywały bezlitosnych konfiskat żywności i opału. Mimo trudności mieszkańcy uniknęli głodu i zimna tylko dzięki cudownemu przeżyciu.

Po zakończeniu wojny w 1648 roku Szprotawa była tylko cieniem swojego dawnej świetności. Wszystkie budynki w obrębie murów miejskich ucierpiały w wyniku działań wojennych, a największe zniszczenia dokonali Szwedzi podczas oblężenia miasta w 1641 r. Szacuje się, że wojna trzydziestoletnia kosztowała miasto ponad czterysta tysięcy talarów. Niestety, odbudowę miasta brutalnie przerwała wielka epidemia czarnej ospy w 1657 r., przyniesiona przez maruderów i dezerterów byłej armii cesarskiej. Dwa lata później, w 1672 r., miasto nawiedziła powódź, a następnie wielki pożar, który zniszczył to, co udało się dotychczas odbudować.

Po krótkim okresie pokoju i względnej stabilizacji gospodarczej nadeszła inwazja pruska na Śląsk w 1740 r., co również znacząco wpłynęło na sytuację w Szprotawie. Konflikt zakończył się w roku 1763, nie przynosząc żadnych zmian terytorialnych w Europie. W czasie napoleońskiej dominacji militarnej okupacja francuska nie spowodowała znacznych zniszczeń w mieście. Stała obecność wojsk francuskich w Szprotawie trwała od 1807 r. z krótkimi przerwami do 1813 r.

W roku 1846 pierwszy pociąg zatrzymał się na stacji kolejowej w Szprotawie, co zapoczątkowało połączenie kolejowe miasta z Berlinem i Wrocławiem. W 1871 r. uruchomiono bezpośrednią linię kolejową łączącą Szprotawę z Żarami, a w roku 1911 miasto uzyskało bezpośrednie połączenie kolejowe z Zieloną Górą. Jednak znaczący rozwój gospodarczy i urbanistyczny miał miejsce po zakończeniu wojny prusko-francuskiej w latach 1870-1871. W 1879 r. Szprotawa stała się miejscem stacjonowania garnizonu artyleryjskiego. W tym samym okresie, na terenie dzielnicy iławskiej, powstały huty Wilhelma. Przede wszystkim zburzono opadające średniowieczne budowle, zastępując je nowymi obiektami takimi jak poczta (1890), gazownia miejska (1894) i łaźnia (1906).

W okresie Wielkiego Kryzysu w latach dwudziestych XX wieku Szprotawa również doświadczyła trudności: wysoka inflacja, bezrobocie, emigracja ludności i zahamowanie inwestycji. W 1932 r. przeprowadzono reorganizację struktury administracyjnej, w wyniku której Szprotawa stała się siedzibą "Landrata" (starosty) połączonego powiatu szprotawsko-żagańskiego. W latach trzydziestych, po przejęciu władzy w mieście przez narodowych socjalistów, doszło do radykalnego demontażu wszystkich instytucji i stowarzyszeń samorządowych.

W okresie 1939-1945 miasto było głównie wykorzystywane na potrzeby wojska, z dużym udziałem jeńców wojennych i pracowników przymusowych. 14 lutego 1945 r. wojska radzieckie pod dowództwem marszałka Koniewa wkroczyły do Szprotawy. Wiosną tego samego roku rozpoczęła się akcja wysiedlania ludności niemieckiej. Stopniowo miasto zaczęło się odbudowywać, przywracając do życia zakłady produkcyjne oraz tworząc wiele istotnych instytucji publicznych, takich jak oświata, służba zdrowia, ośrodek kultury, biblioteki i kino.

Od zakończenia II wojny światowej do lat 90-tych w Szprotawie stacjonowały wojska Armii Radzieckiej, w tym pułk saperów w mieście oraz pułk szturmowy myśliwców i pułk śmigłowców kawalerii powietrznej na poniemieckim lotnisku. W 1950 r. Szprotawa została siedzibą władz powiatowych w nowo utworzonym województwie zielonogórskim, co trwało do roku 1975.

Odbudowa miasta przebiegała bardzo powoli, a Szprotawa już nigdy nie odzyskała swojej dawnej świetności. Istnieje wiele przyczyn tego stanu rzeczy, ale główną z nich było stacjonowanie wojsk Armii Radzieckiej. Największy rozwój miasta miał miejsce w latach 70. i 80. Po ostatniej reformie administracyjnej kraju w 1999 r. miasto stało się częścią powiatu żagańskiego.
Dane miasta Szprotawa